Μετακινήσεις αρχαιοελληνικών φύλων προς και από τη Θεσσαλία ΜΕΡΟΣ 2ο

3. Περραιβοί: Αιολόφωνο φύλο, εντοπιζόμενο γύρω από τις πηγές και την περιοχή του Τιταρήσιου, ενός παραποτάμου του Πηνειού, στον οποίο συμβάλλει λίγο πριν από τα Τέμπη. Στην Ιλιάδα (Β 748–755) αναφέρονται μαζί με τους γείτονές τους Αινιάνες (Ενιήνες και Περαιβοί), με κοινό Αρχηγό τον Γουνέα από την Κύφο. Οι Περραιβοί

αποτελούσαν κατά βάση ένα ποιμενικό φύλο και ένα τμήμα τους, εντοπιζόμενο στην βόρεια Πίνδο, ήταν γνωστό (Στράβων, Θ΄ V. 12) ως «μετανάστες Περραιβοί», λόγω του νομαδικού τους χαρακτήρα. Μετά την εμφάνιση των Λαπιθών στην περιοχή τους, οι Περραιβοί και οι Αινιάνες θα ηττηθούν και θα αναγκασθούν να εγκαταλείψουν τα πεδινά στους νικητές και να συμπτυχθούν προς το ορεινό εσωτερικό. Τα γεγονότα αυτά τοποθετούνται γύρω στα μέσα της Μυκηναϊκής Εποχής, δηλ. στο 1400 π.Χ. περίπου.

Μετά την εισβολή των Θεσσαλών στην ΒΑ Θεσσαλία, οι Περραιβοί θα υποταχθούν και θα γίνουν υπήκοοί τους χωρίς να υποβιβασθούν σε Πενέστες, όπως αποδείχθηκε από την νεώτερη έρευνα (Cambridge Ancient History - Vol. III part 3, σελ. 295), παρά τα αναφερόμενα σε διασωθέν απόσπασμα του Θεόπομπου του Χίου (F 122), ότι οι Θεσσαλοί, όπως και οι Σπαρτιάτες, συνέλεξαν τους δούλους τους από τους προηγούμενους κατοίκους των περιοχών που κατέκτησαν, «Περραιβούς και Μάγνητας», τους οποίους ονόμασαν Πενέστες, ενώ οι Σπαρτιάτες Είλωτες.

Επί Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας (359-336 π.Χ.), οι Περραιβοί θα περάσουν στην κυριαρχία των Μακεδόνων ως το 196 π.Χ. με ένα μικρό διάλειμμα αιτωλικής επιρροής. Μετά την ήττα των Μακεδόνων από τους Ρωμαίους στις «Κυνός κεφαλές» το 196 π.Χ. οι Περραιβοί σχημάτισαν δικό τους αυτόνομο «Κοινόν», το οποίο διατηρήθηκε μέχρι τους πρώτους χρόνους της αυτοκρατορικής περιόδου της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, εκτός από το διάστημα 191-185 π.Χ. που η περιοχή είχε καταληφθεί και πάλι από τους Μακεδόνες. Στα χρόνια της Ρωμαιοκρατίας οι Περραιβοί θα παύσουν να αναφέρονται ως ξεχωριστό φύλο.

4. Αἰνιᾶνες: Οι Αινιάνες ανήκουν στα πρωτο-αιολικά φύλα που ομιλούσαν μια παραλλαγή της Κεντρικής διαλέκτου της πρωτο-Ελληνικής, πριν από το 1900 π.Χ. Γύρω στο 1900 π.Χ. θα μετακινηθούν από την δυτική Μακεδονία προς Νότον και θα εγκατασταθούν στην Θεσσαλία όπου θα παραμείνουν στην περιοχή της Όσσας, στην ζώνη του παραπόταμου του Πηνειού, Τιταρήσιου (περιοχή σημερινού Τυρνάβου). Εξ άλλου, το όνομα των Αινιάνων, άρχισε ως εθνικό των κατοίκων μιας αρχαίας πόλεως κοντά στα Τέμπη που λεγόταν Αινία. Σύμφωνα με την παράδοση, πριν από τα Τρωϊκά, είχαν εκτοπισθεί από τους Λαπίθες (γύρω στο 1400 π.Χ.) από τα πεδινά της περιοχής τους και αρχικά θα συμπτυχθούν μαζί με τους Περραιβούς, προς το πιο ορεινό εσωτερικό (βόρεια Περραιβία).

Θα συμμετάσχουν με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας και στην Ιλιάδα (Β 748–755) αναφέρονται μαζί με τους γείτονές τους Περραιβούς (…Ενιήνες και Περαιβοί…), με κοινό Αρχηγό τον Γουνέα από την Κύφο. Στην συνέχεια οι Αινιάνες θα μετακινηθούν μαζικά προς την περιοχή της σημερινής Βορείου Ηπείρου, στον άνω ρου του Αώου. Αφού έζησαν μερικές δεκαετίες κοντά στους Παραυαίους και στους Μολοσσούς, θα μετοικίσουν μαζί με μια ομάδα Μολοσσών και θα εγκατασταθούν στην Κασσωπαία (σημερινή περιοχή Πρεβέζης).

Γύρω στο 1100 π.Χ. θα μεταναστεύσουν για μια ακόμη φορά και θα εγκατασταθούν αρχικά στην Κίρρα (Ιτέα) και τελικά στην κοιλάδα του Ινάχου, παραποτάμου του Σπερχειού. Θα κάνουν άλλη μια προσπάθεια να εγκατασταθούν στην Θεσσαλία, αλλά και πάλι θα αποκρουσθούν από τους Λαπίθες. Στον τελικό χώρο εγκατάστασής τους στην περιοχή της Υπάτης (ιστορική Αινίς) θα έχουν ως γείτονες τους Μαλιείς, Λοκρούς, Δόλοπες και Αιτωλούς μαζί με τους οποίους θα ιδρύσουν στους ιστορικούς χρόνους την Πυλαία αμφικτυονία, η οποία θα μετασχηματισθεί αργότερα στην περίφημη Αμφικτυονία των Δελφών. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. δημιούργησαν το «Κοινόν των Αινιάνων». Καταργήθηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο το 27 π.Χ. και υπήχθη στο «Κοινόν των Θεσσαλών». Οι Αινιάνες θα αφομοιωθούν βαθμιαία από τους Αιτωλούς και θα εξαφανισθούν ως ξεχωριστό φύλο.

5. Μινύαι: Πανάρχαιο ελληνικό φύλο της αιολόφωνης ομάδας. Οι Μινύες αναφέρονται στον Όμηρο (Ιλιάς, Β 511) ως κάτοικοι της (δυτικής) Βοιωτίας, οι οποίοι έλαβαν μέρος στην εκστρατεία κατά της Τροίας με αρχηγούς τον Ασκάλαφο και τον Ιάλμενο, τους γιους του θεού Άρη. Σύμφωνα με τις μυθολογικές παραδόσεις, ως γενάρχης και επώνυμος των Μινύων αναφέρεται ο Μινύας, γιος του Χρύση, γιου του θεού Ποσειδώνα και της Χρυσογένειας, καταγόμενος από την Ιωλκό. Ο Μινύας θα γίνει βασιλεύς της Αλμωνίας, πόλεως της Θεσσαλίας, η οποία μετονομάσθηκε Μινύα από το όνομά του. Οι Μινύες στην συνέχεια θα εκδιωχθούν από την περιοχή τους από τους Λαπίθες. Τότε ο Μινύας θα οδηγήσει τον λαό του στην δυτική Βοιωτία όπου θα εγκατασταθούν και ο Ορχομενός θα γίνει η πρωτεύουσά τους. Ο Μινύας θα αποκτήσει εκεί πλούτη και δόξα. Η παράδοση (Παυσανίας, Θ΄ 38, 2) του αποδίδει τον μυκηναϊκό θολωτό τάφο του Ορχομενού, τον περίφημο «Θησαυρό του Μινύου».

Οι Μινύες (ένα μέρος τους) θα φθάσουν και στην Πελοπόννησο, όπου θα εγκατασταθούν τελικά στην Τριφυλία (την περιοχή μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας), απ’ όπου θα εκδιώξουν τους παλαιότερους κατοίκους της, τους Καύκωνες (Ηρόδοτος, Δ΄ 145-148) και θα ιδρύσουν πόλεις. Ορισμένοι ερευνητές (βλ. M. P. Nilsson: «Μυκηναϊκή προέλευση ελληνικής Μυθολογίας» σελ. 136-164) απέδειξαν τις στενές σχέσεις που τους συνδέουν με τους Αθαμάνες, τους Αργοναύτες, την Μυκηναϊκή Πύλο και την λατρεία του Διόνυσου.

Οι Μινύες της ΒΑ Θεσσαλίας που είχαν παραμείνει εκεί υποδουλώθηκαν στους Θεσσαλούς που κατέκτησαν την χώρα τον 12ο αιώνα π.Χ. και σύντομα αφομοιώθηκαν. Οι Μινύες της Βοιωτίας θα μεταναστεύσουν σε ένα μεγάλο ποσοστό στην Μ. Ασία την περίοδο του μεγάλου μεταναστευτικού κύματος μεταξύ των ετών 1050-950 π.Χ. και θα συμμετάσχουν στην ίδρυση πόλεων (όπως π.χ. η Φώκαια) στην Ιωνία.

Οι Μινύες της Πελοποννήσου θα υποκύψουν στους Σπαρτιάτες και τους Ηλείους μέχρι τον 8ο αιώνα π.Χ. και είτε θα αφομοιωθούν είτε θα μεταναστεύσουν (όπως π.χ. οι Μινύες του Ταινάρου που θα αποικίσουν μαζί με Λάκωνες την νήσο Θήρα - σημερινή Σαντορίνη - των Κυκλάδων.

Οι Μινύες θα εξαφανισθούν οριστικά μέχρι το τέλος των Γεωμετρικών χρόνων (700 π.Χ. περίπου).

6. Φλεγύες: Πανάρχαιος λαός της ανατολικής Θεσσαλίας, ο οποίος μετανάστευσε εκεί μαζί με ένα άλλο πρωτο-αιολικό φύλο, τους Μινύες, μετά το 1900 π.Χ. από την περιοχή αρχικής εγκατάστασής τους στην κεντρικοδυτική Μακεδονία. Θα εκδιωχθούν στην συνέχεια από Περραιβούς και Αινιάνες (τους οποίους θα υποτάξουν αργότερα οι Λαπίθες) και θα αναγκασθούν να μετακινηθούν νοτιότερα, στην Βοιωτία, στην Φωκίδα και στην Σικυωνία (περιοχή της Πελοποννήσου μεταξύ Κορινθίας, Αχαΐας και Αρκαδίας).

Η νεώτερη έρευνα έχει διευκρινίσει πολλά σημεία γύρω από την καταγωγή και τις μετακινήσεις των Φλεγύων, οι οποίοι θεωρούνται πλέον ως ένα από τα Πρωτο-αιολικά φύλα που εγκαταστάθηκαν στην Θεσσαλία γύρω στο 1900 π.Χ.

Όπως αναφέρεται:

«…Το εθνικό όνομα Φλεγύας είναι μια λέξη που σήμαινε ένα είδος αετού με μαυροκόκκινο χρώμα, από την ρίζα του ρήματος φλέγω […] Οι Φλεγύες ήσαν λοιπόν ένα ελληνικό φύλο, μ’ όλο που στην Ιλιάδα, αν και είναι γνωστή η ύπαρξή τους, δεν μνημονεύονται με τους Έλληνες που πολέμησαν στην Τροία. Ο Φλεγύας, ήρως επώνυμος του φύλου, συνδέεται στενά με μυθικά πρόσωπα που εντοπίζονται στο Δώτιον πεδίο (περιοχή Αγιάς, σημ. ΔΕΕ) και στην περιοχή της λίμνης Βοίβης (Βοιβηίς, η λίμνη Κάρλα, σημ. ΔΕΕ), στο κέντρο της ανατολικής Θεσσαλίας. Επειδή η Ιλιάς αποδίδει αυτά τα εδάφη στους Λαπίθες, έπεται ότι οι Φλεγύες τα είχαν κρατήσει σε μια παλαιότερη εποχή…»

(Ι.Ε.Ε. τομ. Α΄ σελ. 374).

Οι Φλεγύες εντοπίζονται εκτός από την Βοιωτία και στην φωκική Δαυλίδα, όπου ήσαν εγκατεστημένοι από πολύ παλιά. Όπως τονίσθηκε:

«…οι περισσότερες αναμνήσεις γι’ αυτούς αναφέρονται στην αγριότητα και στην επιθετικότητά τους, από τις οποίες υπέφεραν οι γείτονες. Σύμφωνα με τις χρονολογικές ενδείξεις που δίνουν μερικές πηγές, τα πολεμικά επεισόδια στα οποία αναμείχθηκαν ανήκουν σε χρόνους παλαιότερους από το τέλος της Ύστερης Χαλκοκρατίας (δηλ. πριν από το 1100 π.Χ., σημ. ΔΕΕ). Άλλωστε η απουσία τους από την πολιτική και εθνική γεωγραφία της Βοιωτίας και της Φωκίδος που απεικονίζεται στην Ιλιάδα, δηλώνει ότι δεν επέζησαν έως την έξοδο της Μυκηναϊκής Εποχής.

Οι Φλεγύες είναι από τους αρχαιότερους φορείς της λατρείας του Ασκληπιού, που έχει τις ρίζες της στην Θεσσαλία. Στην Τιτάνη της Σικυωνίας, που το όνομά της σχετίζεται με το όρος Τίτανος, στα όρια Πελασγιώτιδος με την Ιστιαιώτιδα, ο Ασκληπιός λατρευόταν με την επωνυμία Γορτύνιος, εθνικό τοπωνυμίου που βρίσκεται με την μορφή Γυρτών(η) στο Δώτιον πεδίον, την θεσσαλική πατρίδα των Φλεγύων και με την μορφή Κυρτώνη, στην περιοχή της βοιωτικής εγκαταστάσεώς τους…»

(Ι.Ε.Ε. τομ. Α΄ σελ. 374).

7. Μάγνητες: Ἀρχαιοελληνικό φῦλο, στενά συγγενές μέ τούς Μακεδόνες, ὅπως ἀποδεικνύουν στοιχεῖα τῆς νεώτερης ἔρευνας. Ἡ ὀνομασία καί τῶν δύο φύλων προέρχεται ἀπό τήν ρίζα μακ- πού σημαίνει μέγεθος, μέ τήν εἰδικότερη ἔννοια ὕψος, τήν ὁποία συναντᾶμε καί στίς ἑλληνικές λέξεις μάκος/μῆκος, μακρός κ.λ.π. (Ι.Ε.Ε. "Εκδοτική Αθηνών" τόμ. Β´ σελ. 21 καί 237). Οἱ Μάγνητες θεωροῦνται μάλιστα ἀπό ὁρισμένους ἐρευνητές (βλ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, «Εκδοτική Αθηνών» σελ. 63) ὡς κλάδος τῶν Μακεδόνων, προερχόμενοι ἀπό τήν περιοχή τοῦ ὄρους Λάκμος, στήν κεντρική Πίνδο, ὅπου εἶχαν ἐγκατασταθεῖ, ἀπό τήν ἐποχή τῆς εἰσόδου τῶν Πρωτο-ἑλληνικῶν φύλων (μεταξύ 2300/2200 - 1900 π.Χ.) στόν ἑλλαδικό χῶρο.

Οἱ Μάγνητες, θά μετακινηθοῦν (γύρω στό 1400 π.Χ.) στήν Πιερία καί στήν διάρκεια τῶν μεγάλων ἀνακατατάξεων καί μεταναστεύσεων τοῦ τέλους τοῦ 13ου αἰώνα π.Χ., θά ἐκτοπισθοῦν ἀπό ἐκεῖ ἀπό ἕνα τουλάχιστον θρακικό φῦλο. Θά μετακινηθοῦν τότε (κατά τόν N. Ηammond: The Macedonian State σελ. 7, αὐτή ἡ μετακίνηση πραγματοποιήθηκε νωρίτερα, κατά τήν διάρκεια τοῦ 13ου αἰώνα π.Χ.) στήν Ἀνατολική Θεσσαλία ὅπου θά ἐγκατασταθοῦν τελικά στίς περιοχές γύρω ἀπό τήν Ὄσσα καί τό Πήλιο, δίνοντας τό ὄνομά τους στήν χώρα (Μαγνησία).

Σύμφωνα μέ τόν ὁμηρικό «Νηῶν Κατάλογο», οἱ Μάγνητες κατεῖχαν τά Τέμπη καί τό Πήλιο τήν ἐποχή τοῦ Τρωϊκοῦ πολέμου, στόν ὁποῖον συμμετεῖχαν μέ ἀρχηγό τόν Πρόθοο, γιό τοῦ Τενθρηδόνα (Ἰλιάς Β 756-759). Αὐτό τό χωρίο ὅμως ἀναγνωρίζεται γενικῶς ὡς μετέπειτα παρεμβολή, γιατί ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ ἐνδείξεις ἄλλων τμημάτων τοῦ «Καταλόγου». Μετά τήν κατάκτηση τῆς Θεσσαλίας μεταξύ τοῦ 12ου -  9ου αἰῶνος π.Χ., οἱ κατακτητές Θεσσαλοί ἐπέβαλαν καθεστώς δουλοπαροικίας στούς ὑποταγμένους λαούς (=Πενέσται), ἐκτός ἀπό ἐκείνους μέ τούς ὁποίους ἔκλεισαν συμφωνίες διαφορετικῆς μεταχείρισης, ὅπως οἱ Μάγνητες, οἱ Περραιβοί καί οἱ Ἀχαιοί τῆς Φθιώτιδος (βλ. C.A.Η. Vol. III part 3, σελ. 295), πού θά παραμείνουν στήν χώρα τους καί ἔτσι δέν θά ἀναγκασθοῦν νά μεταναστεύσουν (ἐκτός ἀπό ἕνα μικρό τμῆμα τους). Τό ἴδιο καθεστώς (παραπλήσιο μέ τῶν Περιοίκων τῆς Λακωνίας), ἀλλά ἀνεπίσημα, ἀπολάμβαναν καί οἱ Δόλοπες.

Κατά τόν 9ο αἰώνα π.Χ. οἱ Μάγνητες θά ἱδρύσουν τρεῖς ἀποικίες, μία στήν Κρήτη κοντά στήν Φαιστό καί δύο στήν Μικρά Ἀσία: Τήν πρώτη νοτιοανατολικά ἀπό τήν Ἔφεσο, στίς ἐκβολές τοῦ ποταμοῦ Μαιάνδρου (Μαγνησία ἡ ἐπὶ Μαιάνδρῳ, Magnesia ad Maeandrum) καί  τήν ἄλλη βορειοανατολικά τῆς Σμύρνης, στίς ὄχθες τοῦ ποταμοῦ Ἕρμου, στίς παρυφές τοῦ ὄρους Σίπυλον (Μαγνησία ἡ ἐπὶ Σιπύλῳ, Magnesia ad Sipylum). Καί οἱ τρεῖς πόλεις ἔφεραν τό ὄνομα Μαγνησία. Ἀξίζει νά μνημονεύσουμε στό σημεῖο αὐτό, τήν μαρτυρία τοῦ Στράβωνος, ὁ ὁποῖος ἀναφέρει (ΙΔ´ I. 40), ὅτι οἱ Μάγνητες τῆς Μαγνησίας τοῦ Μαιάνδρου, ἐξοντώθηκαν ἀπό τούς συμμάχους τῶν Κιμμερίων, τούς Τρῆρες, σέ μία ἐπιδρομή τους στήν περιοχή. Τό γεγονός αὐτό τοποθετείται μεταξύ 726 και 660 π.Χ.

Οἱ Μάγνητες, μετά τό 352 π.Χ., θά περάσουν στήν ἐξουσία τοῦ Μακεδονικοῦ Βασιλείου, ὅταν ἡ περιοχή τους παραχωρήθηκε στόν Φίλιππο Β´ καί θά παραμείνουν ὑποτελεῖς μέχρι τήν ἦττα τοῦ Φιλίππου Ε´ τό 197 π.Χ. ἀπό τούς Ρωμαίους. Στήν διάρκεια τῆς Ρωμαιοκρατίας θά παύσουν νά ἀναφέρονται ὡς ξεχωριστό φῦλο.

[τέλος 2^ου μέρους]

Πηγή : http://www.mikres-ekdoseis.gr/2017/05/blog-post_14.html#more

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ) http://bibliotikitisalexandreias.blogspot.gr/ -. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.